Göz Renginizin Siz ve Atalarınız Hakkında Söyleyebileceği İlginç Bilgiler

Hepimiz gözlerin “ruhun aynası” olduğu sözünü duyduk, ama bu fikir düşündüğümüzden daha somut olabilir mi? Göz renginizin arkasındaki gerçek hikâye nedir ve sonsuz gibi görünen tonlar gerçekten nereden geldi? Cevap ne olursa olsun, kesin olan bir şey var ki göz rengi, parmak izi gibi tamamen benzersiz. Yani, başka hiç kimse sizinle tam olarak aynı göz rengine sahip değil. Aslında, son zamanlarda yapılan bazı araştırmalar, göz rengimizin bir zamanlar düşündüğümüzden çok daha karmaşık olduğunu gösteriyor.

Son bulgular, Olumlu Bak ekibi olarak merakımızı ateşledi. Bu yüzden, farklı göz renklerinin ardındaki sırlara daha yakından bakmaya karar verdik.

Kahverengi gözler diğerlerinden önce de vardı.

Kulağa ne kadar garip gelse de tarihin bir noktasında tüm insanların yalnızca kahverengi gözleri vardı. Sonra bir gün, gözlerin rengini belirleyen gende genetik bir mutasyon meydana geldi. Bu mutasyon, melanin üretimini, gözleri kahverengiye boyamak için yeterli olmayan bir noktaya indirdi ve böylece mavi gözler ilk kez ortaya çıktı.

Bugün, kahverengi hâlâ dünyadaki en yaygın göz rengidir. Daha yüksek melanin seviyeleri sayesinde, kahverengi gözler bazı göz hastalıklarına karşı daha dirençlidir. Açık kahverengi gözlere en çok Amerika, Batı Asya ve Avrupa’da rastlanırken, koyu kahverengi gözler ise en sık Afrika, Güneydoğu Asya ve Doğu Asya’da görülüyor.

Tüm mavi gözlü insanların ortak bir ataları var.

Melanin üreten genlerdeki tek bir mutasyon sayısız mavi, yeşil, gri ve ela rengi çeşidinin ortaya çıkmasını sağladı. Dahası, bu genetik mutasyon tek bir ortak ataya bağlanmıştır. Bilim insanları, bu atanın, muhtemelen 6.000 ila 10.000 yıl önce yaşamış olan, Karadeniz bölgesinden bir Avrupalı olduğuna inanıyor.

Bugün Avrupa’da mavi gözlü insanların yüzdesi %20 ila %40 arasında değişirken, dünya çapındaki insanların yalnızca %8 ila %10’u mavi gözlüdür. Mavi gözler en çok Kuzey Avrupa’da görülür. Amerika’daki mavi gözlü insanların nispeten yüksek bir yüzdesi (%27) olması ise Doğu Avrupalı, İrlandalı ve İngiliz kökenli Amerikalılar sayesindedir.

Göz rengi evrimi, atalarımızın göçleriyle ilgili bir süreç.

Bilim insanları, göz renginin evriminin atalarımızın daha sıcak iklimlerden daha soğuk iklimlere yaptığı göçlerine denk geldiğini öne sürüyor. Günümüzde, açık maviden koyu kahverengiye kadar en geniş göz rengi çeşitliliği Avrupalılar arasında bulunuyor. Asya ve Afrika gibi daha sıcak iklimlerde koyu renkli gözlerin daha yaygın olmasının nedeni ise gözleri güneşten ve UV hasarından koruyan melanin.

İnsanların %1’inden azı gri gözlere sahip.

Yakın zamana kadar, gözlerimizin renginden tek bir genin sorumlu olduğuna inanılıyordu. Ancak göz rengini belirlerken gri gibi bazı nadir ve benzersiz tonlar üretebilen yaklaşık 16 gen bulunduğu ortaya çıktı. Gri gözler ilk bakışta “mavi” görünse de saf mavi gözlerin aksine, gri gözlerde kahverengi ve altın renginde lekeler bulunabiliyor.

Dünya nüfusunun %1’inden daha azının gri gözleri var, bu da griyi en az görülen göz renklerinden biri yapıyor. Gri gözlerin tonları, genellikle çevreye, özellikle aydınlatmaya bağlı olarak yeşilimsiden dumanlı maviye ve ela-kahverengiye kadar değişebiliyor. Gri gözlere en sık Kuzey ve Doğu Avrupa’da rastlanıyor.

Açık gözlü insanlar acıya daha dayanıklı.

58 hamile kadınla yapılan bir araştırmaya göre, açık renkli gözlü kadınlar, kahverengi veya ela gözlü kadınlara göre daha yüksek acı toleransına sahip. Ayrıca, mavi ve yeşil gözlü kadınlar, doğum sırasında daha az acı hissediyor. Bir başka ilginç bulgu ise doğum sonrası depresyonla ilgili. Açık renkli gözlü kadınların, gözlerinde daha az melanin bulunduğu için koyu renk gözlü kadınlara göre kendilerini endişeli ve depresif hissetme olasılığı daha düşük.

Yeşil göz rengine en çok Kuzey ve Orta Avrupa’da rastlanıyor.

Dünya nüfusunun sadece %2’sinin sahip olduğu yeşil gözler, doğal göz renkleri arasında en az görüleni. Yeşil gözler tüm ırklarda doğal olarak bulunabilmesine rağmen, yeşil gözlü insanların yaklaşık %16’sı Germen ve Kelt kökenli. Daha kesin konuşalım: İrlanda ve İskoçya’daki insanların şaşırtıcı bir şekilde %86’sı yeşil gözlü.

En eşsiz renklerden biri de kehribar göz rengi

Genellikle “altın gözler” olarak adlandırılan kehribar rengi gözler, “kahverengi” göz ailesine ait, ancak birkaç benzersiz özelliği var. Onları ela ve kahverengi göz grubundan ayıran şey, kahverengi, turuncu veya yeşil tonlar içermemeleridir. Farklı renk izlerine sahip gibi görünen ela gözlerin aksine, kehribar rengi gözlerin tonu her zaman berrak altın rengindedir. Kehribar renkli gözlü insanlar genellikle İspanyol, Güney Amerika, Güney Afrika veya Asya kökenlidir.

Ela gözler genellikle kahverengi ile karıştırılır.

Ela gözler, aydınlatmaya bağlı olarak açık kahverengi görünebilir. Ancak, kahverengi gözlerden daha çeşitli tonlar içerirler. Ela gözlerde genellikle irisin içinde küçük noktalar veya halkalar olarak görünebilen kahverengi, yeşil ve kehribar karışımını görebiliriz. Ela gözlü insanlar, bu yeşil ve kahverengi tonları hesaba kattığımızda orta derecede melanine sahiptir. Bu göz rengi, insanların yaklaşık %5’inde bulunur.

Tüm ırklarda doğal olarak görülmesine rağmen, ela gözler en çok Orta Doğu, Brezilya, İspanyol veya Kuzey Afrika kökenli insanlarda görülür. Bu, özellikle Afrika ve Asya kökenli insanlar arasında nispeten nadir görülen bir göz rengidir. Bu göz rengiyle doğan insanların çoğu muhtemelen bazı Kafkas köklerine sahiptir.

Dünya nüfusunun %1’inden azı farklı renkli gözlere sahiptir.

Farklı göz renkleri, nüfusun %1’inden daha azını etkileyen nadir bir durum olan heterokromiye sahip bazı nadir vakalar da dâhil olmak üzere, büyüleyici varyasyonlarda görünebilir. Gözlerdeki düzensiz melanin konsantrasyonunun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu, gözlerin kısmen veya tamamen farklı renklere sahip olmasına neden olur. Bu durumun genetik, bazı nadir sendromlar veya gözde fiziksel yaralanma gibi farklı nedenleri vardır.

Gerçekten siyah renkli göz yoktur.

Bazı insanların gözleri siyah gibi görünse de aslında siyah göz rengi doğada yoktur. Gözleri siyah görünen insanlar, gözbebeğiyle neredeyse bütünleşen ve onları siyah gösteren çok koyu kahverengi gözlere sahiptir.

Siyah gözlere sahip olmanın doğal olarak imkânsız olmasının nedeni, siyah nesnelerin diğer renklerden daha fazla UV ışığı emme eğiliminde olmasıdır. Bu nedenle, tamamen siyah gözlerimiz olsaydı, güneş ışığında görme konusunda büyük zorluklar yaşardık. Bu, görme ile ilgili sorunlara ve göz sağlığının bozulmasına neden olurdu.

Gözlerinizin rengi bu gruplardan herhangi birine uyuyor mu? Göz renginizden memnun musunuz, yoksa farklı olmasını ister miydiniz?